Cùng với sự nở rộ của các sàn thương mại điện tử, thời gian gần đây, các đơn vị xuất bản và phát hành sách đã bắt đầu hành trình livestream bán sách trên các nền tảng như TikTok, Shopee, Tiki Live… Hình thức bán sách mới này được kỳ vọng sẽ đóng góp đáng kể vào việc thúc đẩy doanh số của ngành sách giấy, đồng thời nâng cao tinh thần đọc sách của người Việt.
Trong bài viết này, FASTTECH 247 sẽ cùng bạn đi tìm hiểu về những lý do khiến một ngành có chút đặc thù như sách lại dấn thân vào con đường livestream bán hàng, đồng thời tìm hiểu về những thành tích đã đạt được và những điểm yếu cần khắc phục nhé!
Thách thức của sách giấy trong thời đại số
Sự cạnh tranh mạnh mẽ từ sách điện tử và sách nói
Trong những năm gần đây, sự xuất hiện và phát triển vượt bậc của sách điện tử (ebooks) và sách nói (audio books) đã tạo ra một sự cạnh tranh không nhỏ đối với sách giấy truyền thống. Điều này đến từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm sự tiện lợi, giá cả hợp lý và tính linh hoạt mà các hình thức sách này mang lại cho người đọc.
Sách điện tử và audiobooks có thể được tải xuống và lưu trữ trên các thiết bị điện tử như điện thoại thông minh, máy tính bảng và máy đọc sách điện tử (e-reader). Điều này cho phép người đọc mang theo cả một thư viện sách khổng lồ chỉ trong một thiết bị nhỏ gọn. Hơn nữa, người đọc có thể tiếp cận với sách mọi lúc, mọi nơi mà không cần phải lo lắng về việc mang theo sách giấy cồng kềnh.
Một trong những ưu điểm lớn của sách điện tử và audiobooks là giá cả thường rẻ hơn so với sách giấy. Việc không phải chịu chi phí in ấn và vận chuyển giúp các nhà xuất bản có thể giảm giá bán, làm cho sách điện tử và audiobooks trở thành lựa chọn hấp dẫn đối với những độc giả có ngân sách hạn chế. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh kinh tế khó khăn, khi người tiêu dùng có xu hướng tiết kiệm chi tiêu.
Sách điện tử cho phép người đọc tùy chỉnh trải nghiệm đọc của mình, bao gồm thay đổi kích thước chữ, phông chữ, màu nền và điều chỉnh độ sáng màn hình. Điều này giúp cải thiện trải nghiệm đọc, đặc biệt đối với những người có vấn đề về thị lực. Audiobooks lại mang đến sự tiện lợi đặc biệt cho những người bận rộn, có thể nghe sách khi đang lái xe, tập thể dục hoặc làm việc nhà. Khả năng này giúp mở rộng đối tượng độc giả và tăng cường thói quen đọc sách dưới các hình thức khác nhau.
Tất cả những yếu tố trên đã tạo nên một thách thức không nhỏ cho sách giấy trong việc duy trì và phát triển lượng độc giả.
Thói quen đọc sách thay đổi
Trong bối cảnh công nghệ ngày càng phát triển, thói quen đọc sách của con người đã có nhiều sự thay đổi đáng kể. Không chỉ về cách tiếp cận thông tin mà cả về thời gian, không gian và phương thức đọc sách cũng bị ảnh hưởng.
Với sự phát triển mạnh mẽ của internet và các thiết bị di động, người dùng ngày nay có thể truy cập một lượng lớn thông tin chỉ với vài cú nhấp chuột. Các trang web, blog, mạng xã hội và các nền tảng chia sẻ nội dung như YouTube đã trở thành nguồn cung cấp thông tin phong phú và nhanh chóng. Điều này khiến cho việc đọc sách giấy trở nên kém hấp dẫn hơn đối với nhiều người, đặc biệt là giới trẻ.
Thói quen sử dụng các thiết bị điện tử như điện thoại thông minh, máy tính bảng và máy tính xách tay để đọc sách điện tử và truy cập thông tin đã trở nên phổ biến. Các thiết bị này không chỉ tiện lợi mà còn cung cấp nhiều tính năng hữu ích như tìm kiếm nhanh, lưu trữ, và chia sẻ nội dung. Việc đọc sách điện tử cũng cho phép người đọc tùy chỉnh trải nghiệm của mình, từ thay đổi kích thước chữ đến chọn màu nền phù hợp với mắt.
Các loại nội dung đa phương tiện như podcast, video, và audio books đang ngày càng phổ biến. Người dùng có thể nghe sách nói khi đang làm việc nhà, lái xe hoặc tập thể dục, giúp tiết kiệm thời gian và tối ưu hóa trải nghiệm đọc. Điều này làm thay đổi thói quen đọc sách truyền thống, khi người đọc không còn bó buộc vào việc phải ngồi yên một chỗ để đọc sách giấy.
Đặc biệt, tâm lý “sợ bỏ lỡ” (Fear of Missing Out) khiến nhiều người cảm thấy cần phải cập nhật liên tục thông tin mới nhất từ các nguồn tin tức, mạng xã hội và các trang web giải trí. Điều này làm giảm thời gian và sự tập trung dành cho việc đọc sách giấy, khi mà người đọc luôn bị cuốn vào dòng chảy thông tin liên tục và nhanh chóng trên mạng.
Những yếu tố trên đã góp phần làm thay đổi thói quen đọc sách của người dùng hiện đại, tạo ra thách thức lớn cho việc duy trì và phát triển thị trường sách giấy.
Chi phí sản xuất và phát hành
Chi phí sản xuất và phát hành sách giấy là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự cạnh tranh của sách giấy so với các hình thức sách điện tử và audiobooks.
In ấn là một trong những chi phí lớn nhất khi sản xuất sách giấy. Chi phí này bao gồm giấy, mực, máy móc, và nhân công. Chất lượng của giấy và mực in cũng ảnh hưởng đáng kể đến chi phí. Sách chất lượng cao thường được in trên giấy dày và sử dụng mực in bền màu, làm tăng chi phí sản xuất. Ngoài ra, số lượng in ấn cũng quyết định đến giá thành sản xuất; in số lượng lớn có thể giảm giá thành đơn vị, nhưng lại tăng rủi ro tồn kho nếu sách không bán hết.
Sách giấy sau khi in xong cần được vận chuyển đến các nhà sách, cửa hàng và kho lưu trữ. Chi phí vận chuyển bao gồm phí xăng dầu, bảo quản sách trong quá trình vận chuyển để tránh hư hỏng, và chi phí nhân công bốc xếp. Phân phối sách cũng yêu cầu một mạng lưới rộng khắp và hiệu quả để đảm bảo sách được tiếp cận đến độc giả một cách nhanh chóng và thuận tiện. Đối với các nhà xuất bản nhỏ, việc xây dựng một mạng lưới phân phối rộng lớn có thể gặp nhiều khó khăn và tốn kém.
Quản lý tồn kho là một phần không thể thiếu trong việc phát hành sách giấy. Các nhà xuất bản phải đầu tư vào kho bãi để lưu trữ sách chưa bán được, đồng thời phải đối mặt với rủi ro hư hỏng, mất mát trong quá trình lưu trữ. Nếu sách không bán chạy, nhà xuất bản còn phải chịu chi phí lưu kho lâu dài, gây áp lực tài chính lớn. Việc dự đoán số lượng in ấn và quản lý tồn kho hiệu quả là một thách thức đối với nhiều nhà xuất bản.
Bên cạnh đó còn là hàng loạt các chi phí chưa kể đến khác như chi phí cho thiết kế, biên tập, quảng bá, bản quyền và tác giả… Tất cả những yếu tố này gộp lại tạo ra một chi phí đáng kể, làm giảm sức cạnh tranh của sách giấy so với sách điện tử và audiobooks và khiến nhiều nhà phát hành không còn mặn mà với việc xuất bản sách. Chi phí cao cũng làm giá thành trở thành vấn đề đáng cân nhắc với người mua.
Xem thêm: Thách thức của ngành xuất bản trong bối cảnh chuyển đổi số
Tại sao lại lựa chọn hình thức livestream để bán sách?
Tăng cường sự hiện diện trực tuyến
Livestream giúp các nhà xuất bản và tác giả tạo dựng sự hiện diện trực tuyến mạnh mẽ hơn. Bằng cách tổ chức các buổi livestream, họ có thể tiếp cận với một lượng lớn khán giả trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Instagram, YouTube, và TikTok. Những nền tảng này có khả năng thu hút hàng triệu người xem, tạo ra cơ hội lớn để quảng bá sách đến đối tượng mục tiêu một cách hiệu quả.
Thêm vào đó, các buổi livestream có thể được ghi lại và đăng tải lên các nền tảng video hoặc mạng xã hội, cho phép những người không thể tham gia trực tiếp vẫn có thể xem lại sau đó. Điều này kéo dài hiệu ứng quảng bá và tăng cường khả năng tiếp cận của sách đến nhiều độc giả hơn.
Đến gần hơn với độc giả
Một trong những lợi ích lớn nhất của livestream là khả năng tương tác trực tiếp với độc giả. Trong quá trình livestream, các tác giả và nhà xuất bản có thể trả lời câu hỏi, giải đáp thắc mắc và lắng nghe phản hồi từ độc giả ngay lập tức. Điều này tạo ra một kết nối gần gũi và thân thiện hơn, giúp xây dựng mối quan hệ bền vững với độc giả. Sự tương tác này không chỉ tạo ra sự gắn kết mà còn khuyến khích độc giả tin tưởng và quyết định mua sách.
Đồng thời, livestream cho phép các nhà xuất bản và tác giả trình bày và giới thiệu sách một cách sống động và trực quan. Họ có thể sử dụng các yếu tố hình ảnh, âm thanh và video để minh họa cho nội dung sách, làm cho buổi giới thiệu trở nên hấp dẫn và thu hút hơn.
Ví dụ, tác giả có thể đọc một đoạn trích từ sách, chia sẻ câu chuyện đằng sau quá trình sáng tác, hoặc thậm chí mời những người nổi tiếng, chuyên gia tham gia cùng để tạo sự hứng thú và uy tín.
Các chương trình khuyến mãi, ưu đãi đặc biệt
Các buổi livestream thường đi kèm với các chương trình khuyến mãi và ưu đãi đặc biệt để thu hút người xem mua sách ngay lập tức. Nhà xuất bản và tác giả có thể cung cấp mã giảm giá, quà tặng kèm, hoặc các chương trình bốc thăm trúng thưởng dành riêng cho người tham gia livestream. Những ưu đãi này không chỉ thúc đẩy doanh số bán hàng mà còn tạo ra sự hứng thú và khuyến khích người xem tham gia vào các buổi livestream tiếp theo.
Đa dạng kênh phân phối
Livestream giúp mở rộng tầm với của sách và đa dạng hóa các kênh phân phối. Ngoài việc bán sách trực tiếp trên các nền tảng mạng xã hội, nhà xuất bản và tác giả còn có thể liên kết với các sàn thương mại điện tử như Tiki, Shopee, Lazada để cung cấp các liên kết mua hàng ngay trong quá trình livestream. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho người xem mua sách chỉ với vài cú nhấp chuột, đồng thời mở ra nhiều cơ hội hợp tác kinh doanh mới.
Những dấu ấn đã đạt được
Theo thống kê, có 48 nhà xuất bản, phát hành tham gia vào nền tảng TikTok Shop, trong đó có 3 nhà xuất bản và 45 nhà phát hành. Doanh thu của các đơn vị này chiếm 65% doanh thu ngành hàng và tăng trưởng hàng quý đạt 14%.
Trong đó, 3 đơn vị được đánh giá có mức độ phát hành sách nhiều nhất trên TikTok Shop bao gồm Moon.vn, Sbooks và Fahasa.com.
Báo cáo tổng quan ngành hàng sách trên TikTok Shop cho thấy doanh thu năm 2023 với mặt hàng sách vượt mốc 500 tỷ, tăng trưởng hàng quý ổn định ở mức 15%.
Theo đó, đầu sách chiếm doanh thu tốt nhất trên sàn phải kể đến sách giáo dục chiếm đến 35%. Đứng sau sách giáo dục, số lượng sách chiếm tỷ lệ doanh thu cao có thể kể đến như sách xã hội và nhân chủng học (28%), sách văn học (10%) và sách thiếu nhi (9%).
Không nằm ngoài xu hướng, thị trường sách đã và đang tích cực lấn sân sang các phiên livestream trên TikTok để đẩy mạnh các đơn hàng. Theo thống kê, phiên livestream có doanh thu cao nhất năm 2023 đạt gần 300 triệu đồng, với hơn 2.000 cuốn sách được bán ra chỉ trong vòng 3 tiếng.
Mới đây, Hội Xuất bản Việt Nam với TikTok Việt Nam ký kết thỏa thuận hợp tác giai đoạn 2023-2025 tập trung vào 4 nội dung chính: Hỗ trợ quảng bá sách và văn hóa đọc tại Việt Nam, khuyến khích các nhà sáng tạo nội dung tiếp tục kết nối, lan tỏa và chia sẻ niềm đam mê sách trong cộng đồng.
Những điểm yếu cần khắc phục
Chất lượng nội dung và kỹ thuật
Để buổi livestream đạt hiệu quả, nội dung cần phải hấp dẫn, cuốn hút và phù hợp với đối tượng khán giả. Đồng thời, chất lượng kỹ thuật như âm thanh, hình ảnh cũng cần được đảm bảo để tránh làm giảm trải nghiệm của người xem.
Chiến lược marketing và thời gian
Việc lựa chọn thời gian phù hợp và lên kế hoạch marketing cho các buổi livestream cũng rất quan trọng. Để đạt hiệu quả cao, các nhà xuất bản cần xác định khung giờ mà đối tượng khán giả mục tiêu thường xuyên online và sử dụng các chiến lược quảng cáo phù hợp để thu hút người xem.
Xem thêm: 5 Thủ Thuật Nâng Cao Hiệu Quả Livestream Facebook Nhanh Nhất
Khả năng tương tác và phản hồi
Trong các buổi livestream, khả năng tương tác và phản hồi nhanh chóng với người xem là yếu tố then chốt. Các câu hỏi, thắc mắc của khán giả cần được giải đáp kịp thời để giữ chân người xem và tạo sự gắn kết. Điều này đòi hỏi người dẫn dắt livestream phải linh hoạt và am hiểu về sản phẩm cũng như nhu cầu của độc giả.
Kết luận
Có thể nói rằng, livestream bán sách là một phương pháp hiệu quả và sáng tạo trong việc thúc đẩy doanh số và xây dựng cộng đồng độc giả. Tuy nhiên, để đạt được thành công, các nhà xuất bản và tác giả cần chú trọng vào chất lượng nội dung, kỹ thuật, và chiến lược marketing phù hợp.
Liên hệ FASTTECH 247:
- Đường dây nóng: 08.666.02302
- FanPage: FASTTECH 24/07
- Tiktok: FASTTECH 24/07